Het is wat mij betreft te makkelijk om ‘Iedereen is gek op Jack’ meteen af te schrijven als mislukking. Het stuit me ook wat tegen de borst dat TV kijkend Nederland blijkbaar in de startblokken stond om de serie neer te sabelen. Nu kan ik met de beste wil van de wereld niet zeggen dat ik de eerste aflevering geslaagd vind, maar het is absoluut niet onrendbaar.
Voor wie dat niet weet: Iedereen is gek op Jack is een sitcom, gebaseerd op de Amerikaanse serie Everybody Loves Raymond (ELR). De reden dat deze serie zo briljant werkt, is precies de reden waarom de Nederlandse versie in de eerste aflevering niet goed uit de verf komt. In ELR gaat het namelijk nooit om wat de personages zeggen of doen, maar om wat er achter zit.
Ray’s broer is jaloers omdat hij zijn eigen leven als mislukking ziet en dat van zijn broer (vrouw, kinderen, sportjournalist) als ideaal. Bovendien verdenkt hij zijn moeder er van meer van Ray te houden dan van hem.
Debra voelt zich bedreigd door haar schoonmoeder Marie, die er alles aan doet om haar zoon aan haar te blijven binden. Debra wil samen met haar gezin een eigen leven leiden en niet continue verkapte kritiek krijgen van haar schoonmoeder. Deze zegt namelijk nooit wat ze echt vindt, maar verpakt haar rake klappen in smorende moederliefde.
Ray probeert een evenwicht te vinden tussen krijgen wat hij wil (voor een deel is dat bemoederd worden) en het te vriend houden van zijn vrouw. Al deze relaties worden stuk voor stuk opgebouwd en uitgewerkt, om op sleutelmomenten tot ontploffing te komen. Dit wordt gedurende de seizoenen steeds leuker, omdat we als kijker de voorgeschiedenis kennen, en de personages steeds betere redenen hebben om zich te gedragen zoals ze doen.
Het is daarom nogal verbijsterend dat Talpa Fictie voor de eerste Nederlandse aflevering koos voor de vijftiende aflevering van het Amerikaanse tweede seizoen. In deze aflevering vindt Raymond dat zijn moeder lekkerder kookt dan zijn vrouw, en vraagt zijn moeder om zijn vrouw te leren om haar speciale gehaktballen te maken.
Wat volgt is een staaltje psychologische oorlogsvoering, waarbij Marie moet kiezen tussen het helpen van haar rivale (de vrouw van haar zoon) en het behouden van haar reputatie als onovertroffen kok/moeder. Door alle voorafgaande afleveringen weten wij als kijkers dat dit niet de eerste keer is dat de twee vrouwen strijden om hun terrein. Er is ontzettend veel aan de hand tussen de twee dames, en ook van Ray weten we inmiddels hoe hij probeert te laveren tussen de rollen ‘echtgenoot’ en ‘zoon’.
Door het weglaten van al deze voorgeschiedenis, en te beginnen met wat absoluut een van de toppers is uit de Amerikaanse reeks, devalueert het verhaal tot enkel dat wat er letterlijk gebeurt: een verhaaltje over gehaktballen in plaats van een hilarische en zinderende strijd tussen een vrouw en haar schoonmoeder. Alle onderhuidse spanning, alle psychologie, alle subtext, is verdwenen.
Wat Everybody Loves Raymond namelijk perfect laat zien, is waarom iedereen wel eens gek wordt van zijn familie. Het gaat nooit om wat er letterlijk wordt gezegd of gedaan, maar om de manier waarop: dat toontje, dat glas dat weer niet in de kast staat, dat paar sokken dat weer niet in de wasmand ligt, de sjaal die oma hoofdschuddend om de hals van de kinderen doet terwijl hun moeder ernaast staat.
Als de makers die universele en taalgrensoverschrijdende essentie alsnog weten te treffen komt het zeker goed.